Nöbetçi Eczaneler
Kamu kesiminin zaman zaman ekonomiye müdahalesi olağandır. Nitekim piyasa özelindeki genel denge, zaman zaman sekteye uğrayarak enflasyon, deflasyon ya da stagflasyon gibi bir dizi sorunları gün yüzüne çıkarabilmektedir. Kamu kesimi ekonomiye müdahale ederken her zaman piyasa özelinde işlem tesis etmez. Zaman zaman kendi bünyesinde de işlem tesis etmektedir. Bu durum daha çok kamu kesimi disiplininin bozulduğu dönemlerde ortaya çıkmakla birlikte özel sektörü özendirme ya da teşvik etme amacıyla da ortaya çıkabilir. Dün açıklanan tasarruf tedbirleri, esasen kamu kesiminin disiplininde bir sorun olmasından ziyade özel sektörü enflasyonla mücadelede ekin hale getirmek için bir özendirme politikası olarak değerlendirilebilir. Bu özendirme faaliyetleri aynı zamanda bir dizi aksaklıkları da ortadan kaldırdığı için son derece ekin ve verimli uygulamalardır. Tasarruf tedbirleri temel başlıkları ise aşağıdaki şekildedir;
- Yeni bina kiralanmasına izin verilmemesi
- Yönetim kurulu ücretlerine üst sınır getirilmesi
- Yatırım ödeneklerinde yüzde 15 oranında kesinti
- Ekonomik değeri olan atıkların değerlendirilmesi
- Kamuda haberleşme ve iletişim giderlerinde tasarruf
- Demirbaş alımlarının 3 yıl süreyle durdurulması
- Mal ve hizmet alım ile yatırım ödeneklerinde kesinti
- Üç yıl süreyle personel alımında kısıtlama
- Tüm kamu idareleri ve personel uymak zorunda
Alınan karar başlıklarına dikkat edildiğinde bir dizi tasarruf önlemi olduğu aşikardır. Nitekim Türkiye’de kamu kesiminin ekonomideki payı oldukça düşük seyretmektedir. Diğer bir ifadeyle genel ekonomide meydana gelen bir sorunun baş müsebbibi kamu değil özel sektördür. Fakat kamu kesiminin piyasaya kısmi ya da tam müdahalesi ile yön vererek bu sorunları gidermede etkin olacağı görüşü yaygındır. Dolayısıyla ekonomideki bir soruna yönelik kamu kesimi bir dizi politikalar ile ekonomiye müdahale etmektedir. Son zamanlarda gündemden düşmeyen enflasyon sorununa kamu kesimi kalıcı çözümler ortaya koymak için gerekli müdahale araçlarını yürürlüğe koymuş durumdadır. En basit ifadeyle faiz politikası bu durumun net bir göstergesidir. Gerek para politikalarında gerekse maliye politikalarında enflasyonla mücadele için gerekli adımlar ivedilikle atılmış ve olumlu sonuçlar alınmaya başlamıştır.
Tüm bu gelişmeler yaşanırken tasarruf vurgusunu ön plana çıkartan tasarruf tedbirlerinin temel amacı da enflasyonla mücadelede başarıyı artırmaktır. Nitekim kamu mali disiplinin çok uzun zamandır sağlandığı ve bir sorun içermediği bilinmektedir. Buna rağmen tasarruf tedbirlerinin açıklanması göstermektedir ki kamu kesimi özel sektörü enflasyonla mücadelede teşvik etmek istemektedir. Tasarruf vurgusu ön plana çıkartılarak harcamaların kısılması ve enflasyonun azaltılması hedeflenmektedir. Diğer bir ifadeyle tasarruf tedbirlerinin temel amacı enflasyona kalıcı çözümler üretmek için piyasayı desteklemektir.
Tasarruf tedbirleri kapsam olarak irdelendiğinde yalnızca kamu sektörü özelindedir. Diğer taraftan cari harcamaların önemli bir kalemini oluşturan personel alımına kısıtlama, ilave yatırım harcamalarının durdurulması, sermaye stoku ilavelerinin üç yıl süreyle askıya alınması gibi hem cari harcamalar nezdinde hem de yatırım harcamaları nezdinde önemli tasarruf tedbiri içermektedir. Diğer taraftan yeni araç alımından yönetim kurulu ücretlerine kadar detaylı bir düzenleme içermekle birlikte ilerleyen zaman diliminde yeni tasarruf tedbirlerinin de açıklanabileceği ifade edilmiştir.
Tasarruf tedbirleri nezdindeki beklentiler ise enflasyon özelinde şekillenmektedir. Kamu kesimi nezdinde harcamalardaki düşüş, piyasada daha büyük bir etki meydana getirerek enflasyondaki hareketliliği azaltabilecektir. Diğer taraftan kapsam olarak kamu kesimi ile sınırlandırılmış olsa bile tasarruf vurgusu ön plana çıkarıldığı için özel sektöründe tasarrufa ağırlık vermesi beklenmektedir. Tüm bu gelişmeler dikkate alındığında kamu kesiminin tasarruf tedbiri uygulamasına gitmesi ekonomideki aktörler nezdinde tasarruf algısını uyandırarak enflasyon beklentilerini aşağıya çekebilecektir. Beklenen enflasyondaki düşüş ise beraberinde enflasyonu düşürecektir.
Dr. Emrah NOYAN